หว่า หาว (Hòa Hảo) เป็นกลุ่มเคลื่อนไหวทางศาสนาในเวียดนาม วิถีปฏิบัติของกลุ่มดังกล่าวมีรากฐานมาจากคำสอนในนพุทธศาสนาและความเชื่อพื้นเมือง ในอดีต กลุ่มดังกล่าวยังมีบทบาทสำคัญในฐานะกลุ่มเคลื่อนไหวชาตินิยมต่อต้านเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศสรวมไปถึงการเคลื่อนไหวต่อต้านประธานาธิบดีโงดินเดียมในสาธารณรัฐเวียดนามหรือเวียดนามใต้จนนำมาซึ่งการถูกปราบปรามอย่างรุนแรง

ลัทธิหว่า หาวถือกำเนิดขึ้นในทางตอนใต้ของเวียดนามเมื่อปี 1939  ลัทธิดังกล่าวก็ก่อตั้งโดย ฮุ่นพูโซ่  ผู้ที่เหล่าสาวกของเขาเชื่อกันว่า เขาคือพุทธองค์ที่ยังมีชีวิตอยู่ สำหรับคำสอนในลัทธิดังกล่าววางอยู่บนฐานความเชื่อของพุทธศาสนา ในช่วงเริ่มแรกของการเผยแผ่คำสอนของลัทธิ ฮุ่นพูโซ่ได้เผยแผ่คำสอนของเขาแก่กลุ่มคนที่อาศัยในแถบบริเวณสามเหลี่ยมแม่น้ำโขงอันเป็นที่ซึ่งในเวลาต่อมาลัทธิหว่า หาวได้เป็นที่นับถือกันอย่างแพร่หลาย โดยสาระสำคัญเกี่ยวกับคำสอนของเขาจะเป็นการมุ่งเน้นถึงความนอบน้อมและความกตัญญู ในแง่ของวิถีปฏิบัติและพิธีกรรมทางศาสนาก็ได้มีการปรับให้เข้ากับวิถีชีวิตของผู้คนในบริเวณดังกล่าว ฮุ่นพูโซ่ผู้เป็นศาสดาของลัทธิดังกล่าวทราบถึงสภาพความเป็นจริงที่ว่า เหล่าสาวกของเขาส่วนใหญ่เป็นเพียงเกษตรกรที่ไม่ได้มีเวลาหรือทรัพย์สินมากพอที่จะประกอบพิธีกรรมทางศาสนาอย่างประณีตหรือโอ่อ่า เขาจึงบอกกล่าวแก่เหล่าสาวกของเขาให้ทำพิธีกรรมอย่างเรียบง่ายที่บ้านของพวกเขาเอง ลัทธิหว่า หาวประสบความสำเร็จอย่างมากในด้านการเผยแผ่คำสอนอันจะเห็นได้จากในปี 1940 เป็นเวลา 2 ปีหลังการก่อตั้งลัทธิ ลัทธิดังกล่าวมีจำนวนสาวกถึงประมาณ 100,000 คน

อย่างไรก็ตาม ไม่นานหลังจากมีการก่อตั้งขึ้นลัทธิขึ้นมา หว่า หาวก็เริ่มที่จะแสดงบทบาทในสังคมเวียดนามในฐานะกลุ่มเคลื่อนไหวทางการเมืองที่มีแนวคิดแบบชาตินิยม โดยมีจุดมุ่งหมายคือขับไล่เจ้าอาณานิคมฝรั่งเศสให้พ้นไป กลุ่มดังกล่าวมีลักษณะที่คล้ายคลึงกับรัฐบาลเงาขนาดย่อมที่มีทั้งระบบการบริหารของตนเอง ระบบการเก็บภาษีในเขตอิทธิพลของตน รวมไปถึงการมีกองกำลังเป็นของตนเอง โดยในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งกองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่นซึ่งได้เข้ามาควบคุมกิจการต่างๆในอาณานิคมอินโดจีนของฝรั่งเศสก็ได้สนับสนุนกลุ่มหว่า หาวในด้านอาวุธยุทโธปกรณ์ต่างๆ อย่างไรก็ตาม แม้ว่ากลุ่มหว่า หาวจะมีแนวคิดที่ต่อต้านลัทธิคอมมิวนิสต์ก็ตาม ภายหลังจากที่ญี่ปุ่นถอนกำลังออกจากอินโดจีนในปี 1945 กลุ่มลัทธิดังกล่าวจำต้องร่วมมือกับแนวร่วมเวียดมินห์ของขบวนการคอมมิวนิสต์อย่างไม่ค่อยเต็มใจเท่าไรนัก และเมื่อเวียดนามใต้ได้กลายสภาพกลายเป็นรัฐในนามสาธารณรัฐเวียดนามภายใต้การนำของโงดินเดียม ผู้นำของเวียดนามใต้ผู้นี้ได้ทำการปราบปรามกลุ่มหว่า หาวอย่างหนักเช่นเดียวกับที่เขาได้กระทำกลับกลุ่มอื่น จนนำมาซึ่งการร่วมมือกันของกลุ่มที่ต่อต้านรัฐบาลเวียดนามใต้ ในนามแนวร่วมปลดปล่อยชาติหรือเวียดกง อย่างไรก็ตาม อิทธิพลทางการเมืองของกลุ่มหว่า หาวก็ค่อยลดลงไปจนในที่สุด ภายหลังจากปี 1975 ที่เวียดนามได้กลายเป็นรัฐเดียวที่มีการปกครองแบบคอมมิวนิสต์ทั่วทั้งอาณาเขตของรัฐ กลุ่มหว่า หาวก็มีสถานะเป็นเพียงกลุ่มทางศาสนาที่ถูกรัฐบาลคอมมิวนิสต์เข้าแทรกแซง

โดยในปี 1975 รัฐบาลคอมมิวนิสต์ของเวียดนามได้เริ่มกระบวนการแทรกแซงลัทธิหว่า หาว   ด้วยการเข้าจัดการลบล้างอิทธิพลทางการเมืองของกลุ่มหว่า หาว และยึดทรัพย์สินทั้งหมดของกลุ่ม และในปี 1999 รัฐบาลเวียดนามได้เข้าควบคุมกลุ่มหว่า หาวผ่านการตั้งคณะกรรมการของกลุ่มดังกล่าวซึ่งประกอบดัวยสมาชิกส่วนใหญ่ที่เป็นคนของพรรคคอมมิวนิสต์ อย่างไรก็ตาม ศาสนจักรใหม่ภายใต้การควบคุมของรัฐบาลก็ถูกปฏิเสธจากเหล่าสาวกของลัทธิหว่า หาวดั้งเดิมจำนวนมาก ซึ่งทำให้เหล่าสาวกผู้ไม่ยอมเข้าร่วมกับลัทธิหว่า หาวแบบทางการของรัฐบาล มีสถานนะที่ไม่ได้รับการรับรองจากกฎหมายและต้องประสบกับการปราบปรามที่รุนแรงจากทางรัฐบาลเมื่อพวกเขาดำเนินกิจกรรมต่างๆ

กาญจนพงค์ รินสินธุ์

 กรกฎาคม 2559